Uçuş Seyahati Esnasında Namaz, İftar, Sahur Vakitlerinin Tespiti

“Uçakta Namaz Vakitleri” adlı kitabı esas alınarak yazar tarafından kaleme alınmıştır.

Kur'an'i Hayat Dergisi

UÇAK İLE İLGİLİ GENEL TANIMLAMALAR

 

Şekil 1 Uçağın yönleri

 

Şekil 2 Uçağın yönleri

Uçaklardaki yön kavramları uçağın kaptanının oturduğu tarafa göre tanımlanır (Şekil 1-2). Kaptan, uçağın sol tarafındaki kokpit sandalyesinde oturur ve her zaman uçağın sol tarafı, onun oturduğu taraftır; nereden bakarsak bakalım bu değişmez. Kısacası siz uçağın kuyruk tarafına dönük olsanız bile uçağın sol tarafı sizin sol yanınız değil, kaptanın oturduğu taraftır.

Airbus 319, 320, Boeing 737 gibi orta menzil uçakların yolcu koltukları iki sıra halindedir ve her koltuktan dışarıyı rahatça görebilecek pencereler bulunmaktadır.

Airbus 330, 340, Boeing 760, 777 gibi uzun menzil uçaklarda ise Şekil 1 de görüleceği üzere orta alanda da koltuklar bulunmakta, burada yolculuk eden yolcuların dışarıyı görebilmeleri için sağ ya da sol pencerelerden bakmaları gerekmektedir.

HAVADA İBADET VAKİTLERİNİN TESPİT EDİLMESİ İÇİN KULLANILAN METOT HAKKINDA DEĞERLENDİRME

Uçuş sırasında, gazete veya internet sitelerinin yeryüzüne göre ayarlanmış namaz vakit çizelgesi işinize yaramayacaktır. Çünkü saatler aynı olsa bile güneş, yeryüzündekiler ve uçaktakiler için farklı konumda olacaktır.Siz uçağın penceresinde güneşin batışını beklerken tam altınızda, yerdeki bir camide akşam ezanı çoktan okunmuş olacaktır.Namaz vakitleri güneşin “bize göre” konumuyla belirlendiğinden, güneşin hareketlerini takip etmemiz zorunludur. Kurallar ise hem yeryüzünde hem de gökyüzünde aynıdır, bunlar değişmez.

Yerde olduğu gibi, güneş doğu istikametlerinden doğarak batı istikametleri yönünde batacak şekilde Ekvator ve civarından geçen bir yörünge izlemektedir. İşte bu yol üzerindeki bazı noktalarda Allah, namaz ve oruç vakitleri ile ilgili bazı kriterler tayin etmiştir. Biz uçak ile seyahat ederken bu kriterlerin oluşumunu uçağın sağ ya da sol pencerelerini kullanarak görebiliriz. Bu pencerelerden hangisini kullanacağımızı tespit edebilmek için, uçtuğumuz istikameti bilmemiz gerekmektedir. Sonrasında da istikamet doğrultusunda ilgili pencerelerden bakacak, gündüz namazları için güneşin açısını, gece namazları için de ışıklarını kullanarak vakitleri tayin edebileceğiz.

Bu makalemizde, seyahatimizin İstanbul’dan başladığı kabul edilerek Güney (180 derece), Kuzey (360 derece), Doğu (090 derece) ve Batı (270 derece) istikametlerine doğru giden bir uçakta, zamanların nasıl belirleneceği ayrı ayrı başlıklar şeklinde fotoğraf ve şekiller ile desteklenerek incelenmiştir.

• AKŞAM,SAHUR VE İMSAK VAKİTLERİ İÇİN GENEL OLARAK DEĞERLENDİRME

Şekil 3 Güneşin yerde ve havadaki batış açısının farklılığı

Ufuk ile ilgili ayrıntılı tanımlara girmeden, denizde bir sandalda ayakta durduğumuzu düşünelim. Genel bir tanım olarak deniz ile gökyüzünün birleştiği yere “ufuk’’1 denilmektedir (Şekil 3). Burada güneşin battığı esnada gözümüzden çıkan bir doğru hayal edelim. Bu doğrunun ufuk çizgisiyle yaptığı açının, yüksekliğimizin değişmesi ile birlikte değişeceği çok açıktır. Şekilde 3 de görüleceği üzere, yerdeki gözlemciye göre güneş batmasına rağmen, yüksekteki gözlemci için güneş, yerdekinden daha geç zamanda batmaktadır. Güneşin doğuşu esnasındaki farklılık ise şekil 4 de ki gibi anlattığımızın tam tersi olacaktır. Dolayısıyla, gece kılınan namazlarla alakalı olarak, ayette emredilen2, “vakitleri bize göre tespit etme” kriterinin, “nerede isek oraya göre tespit etme” anlamı taşıdığı çok açık bir şekilde ortaya çıkmaktadır3. İzmit Körfezi üzerinde çektiğim aşağıdaki fotoğrafı inceleyelim. Resimde görüleceği üzere aşağıda yeryüzüne karanlık çökmüş ve yatsı vakti girmiş durumda. Oysa uçağın bulunduğu yükseklikte ufuk boyunca kızıllık görülmekte,akşam namazı (iftar) vakti olmaktadır (Resim 1).

1 Düz arazide veya açık denizde gökle yerin birleşir gibi göründüğü yer.TDK Yay.,11.baskı,Ankara 2011,sf :2410

2 (…) Fecr’in, ak çizgisi kara çizgiden size göre tam seçilinceye kadar yiyin, için; sonra orucu geceye kadar tamamlayın… (Bakara 2/187).

3 Ayrıca “irtifa” adını verdiğimiz bölgesel alanda “lokal yükseklik” unsuru da özellikle Güneş doğuşu ve batışı ile imsak vakti ve yatsı vaktinde oldukça etkilidir; namaz vakitlerini etkilemektedir. Bu sebeple, aynı yerde farklı yüksekliklerdeki namaz vakitleri değişiklik arz etmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı İştişare Toplantısı-V, Adem

YİLMAZ, 3. Tebliğ, Afyonkarahisar, 30.11.2012, sf: 274

Resim 1 Yerle hava arasındaki vakit farklılığı

Şekil 4 Güneşin yerde ve havadaki doğuş açısının farklılığı

 

FARKLI YÖNLERE YAPILAN UÇUŞLARDA VAKİT TESPİT METOTLARI

1.1 İSTANBUL’DAN KALKARAK GÜNEYE DOĞRU GİDEN UÇAKTA NAMAZ VAKİTLERİNİN TESPİT EDİLMESİ

Şekil 5 Güneye doğru yapılan uçuşlardaki istikamete genel bakış

1.1.1 AKŞAM NAMAZI VE İFTAR VAKTİNİN TESPİTİ

Güney (180 derece) istikametinde şekil 5’deki gibi giderken akşam ve iftar vaktinin tespiti için, uçağın sağ tarafındaki pencereleri kullanmalıyız. Şekil 6’da gösterilen kızıllığı güneşin battığı yönde uçağın sağ tarafındaki pencerelerinden gördüğümüz zaman, akşam namazının vaktinin ya da iftar saatinin geldiğini anlayabiliriz. Bu vaktin görüntüsünün uçağa göre konumu ise Şekil 7’deki gibi olacaktır.

Şekil 6 Akşam-iftar vaktinin uçağın sağ tarafındaki penceresinden tespiti

Güneşin battığı bölgelerde bulutların olması durumunda, güneşin batışını takiben, kızıllığın bulutların arasındaki herhangi bir yerde görülmesi,bizim için resim 2 deki fotoğraflarda görüldüğü gibi vakti tespit etmemiz açısından yeterli olacaktır.

Şekil 7 Akşam kızıllığının uçağa göre konumu

Resim 2 Bulutların arasından şafak kızıllığının tespiti

 

1.1.2 SABAH NAMAZI VEYA İMSAK VAKTİNİN TESPİTİ

Şekil 8 Sabah namazı ve imsak vaktinin uçağın sol tarafındaki penceresinden tespiti

Güney (180 derece) istikametinde şekil 5’deki gibi seyahat ederken, sabah namazının vaktini, uçağın sol tarafındaki pencereleri kullanarak tespit edebiliriz.Yerde olduğu gibi, uçağın sol tarafındaki pencerelerden bakıldığında kızıllığın (fecr) başlaması ile birlikte, sabah namazı vakti ve oruç başlamış olmaktadır (Şekil 8 ve 9).

Şekil 9 Sabah fecr kızıllığının uçağa göre konumu

Bu vakti gösteren diğer görseller aşağıdaki gibidir:

Resim 3 Fecr kızıllığı

2.1 İSTANBUL’DAN KALKARAK KUZEYE DOĞRU GİDEN UÇAKTA NAMAZ VAKİTLERİNİN TESPİT EDİLMESİ

Şekil 10 Kuzeye doğru yapılan uçuşlardaki istikamete genel bakış

2.1.1 AKŞAM NAMAZI VE İFTAR VAKTİNİN TESPİTİ

İstanbul’dan kalkarak kuzeye (360 derece) doğru şekil 10’daki gibi uçan bir uçak ile yolculuk esnasında akşam vaktini tespit edebilmek için güneşin battığı yön olan batı istikametini, uçağın sol tarafındaki pencerelerinden görebiliriz.Güneş battıktan sonra oluşan kızıllığın, Şekil 11’deki gibi uçağın sol tarafındaki pencerelerinden görülmesi ile birlikte akşam namazı ve iftar vakti başlamış olacaktır.

Şekil 11 Akşam,iftar vakitinin uçağın sol tarafındaki penceresinden tespiti

Bu vakitteki güneş ışıklarının uçağa göre konumu ise Şekil 12’de görüldüğü gibi olacaktır.

Şekil 12 Akşam kızıllığının uçağa göre konumu

Bu vakti gösteren diğer görseller aşağıdaki gibidir:

Resim 4 Şafak kızıllığı

2.1.3 SABAH NAMAZI VEYA İMSAK VAKTİNİN TESPİTİ

Kuzeye doğru (360 derece) şekil 10’daki gibi giderken sabah namazı veya oruca başlama vaktini, uçağın sağ tarafındaki pencerelerini kullanarak bulabiliriz. Sağ taraftaki pencerelerden kızıllığın şekildeki gibi görülmesi ile beraber sabah namazı veya imsak vakti başlamış olacaktır. (Şekil 13 ve 14)

Şekil 13 Sabah namazı,imsak vaktinin uçağın sağ tarafındaki penceresinden tespiti

Şekil 14 Sabah fecr kızıllığının uçağa göre konumu

Zaman zaman puslu havalarla da karşılaşabiliriz. Böyle zamanlarda karşılaşılan görseller aşağıdaki gibidir:

Resim 5 Fecr kızıllığı

3.1 İSTANBUL’DAN KALKARAK DOĞUYA DOĞRU GİDEN UÇAKTA NAMAZ VAKİTLERİNİN TESPİT EDİLMESİ

Doğuya uçarken güneşin doğduğu yöne doğru gidildiğinden,namaz vakitleri arasındaki süre oldukça hızlı ve birbiri ardınca gelmektedir. Bu nedenle namazları zamanında kılabilmiş olmak için cem etme (birleştirme) doğu istikametindeki uçuşlarda bir zorunluluk haline gelmektedir.

Şekil 15 Doğuya doğru yapılan uçuşlardaki istikamete genel bakış

3.1.1 AKŞAM NAMAZI VE İFTAR VAKTİNİN TESPİTİ

Şekil 16 Akşam namazı,iftar vakitlerinin uçağın sağ-sol pencerelerinden tespiti

Doğuya (090 derece) doğru şekil 15’deki gibi uçarken, akşam vaktinin tespiti için uçağın sağ veya sol tarafındaki pencerelerinin herhangi birinden batıya doğru yani uçağın uçtuğu istikametin tersine doğru bakmamız gerekecektir. Sağ veya sol taraftaki pencerelerden, güneşin battığı yöndeki kızıllığın görülmesi ile akşam namazı ve iftar vaktinin girdiğini tespit edebiliriz (Şekil 16 ve 17).

Şekil 17 Akşam kızıllığının uçağa göre konumu

Dikkat edilmesi gereken önemli husus, akşam namazı (iftar)esnasında oluşan kızıllığı şekillerde görülene benzer biçimde görebilmek için, uçağın arka tarafına doğru bakmamız gerektiğidir. Yalnızca yan pencereden bakılırsa, kızıllık değil karanlık görülecektir.

Diğer ilgili görseller aşağıdaki gibidir:

Ufkun bulutla kapalı olduğu durumlarda, kızıllığın bulutların arasındaki görüntüleri, aşağıdaki fotoğraflara benzeyecektir:

Resim 6 Şafak kızıllığı

Resim 7 Şafak kızıllığı

3.1.3 SABAH NAMAZI VEYA İMSAK VAKTİNİN TESPİTİ

Şekil 18 Sabah namazı,imsak vaktinin uçağın sağ-sol tarafındaki pencerelerinden tespiti

İstanbul’dan kalkıp (090 derece) doğu istikametinde şekil 15’deki gibi giderken sabah namazı veya oruca başlama vaktini tespit edebilmek için, uçağın yine sağ ya da sol tarafındaki pencerelerini kullanacağız. Pencerelerden uçağın gidiş istikametine doğru baktığımızda, şekil 18 ve 19’daki gibi kızıllığı görmemizle birlikte sabah namazı veya imsak vakti girmiş olacaktır.

Şekil 19 Sabah fecr kızıllığının uçağa göre konumu

Dikkat edilmesi gereken önemli husus, sabah namazı yani imsak esnasında oluşan kızıllığın, şekillerde görüldüğü üzere, uçağın ön taraflarına doğru bakılarak görülebileceğidir.

4.1 İSTANBUL’DAN KALKARAK BATIYA DOĞRU GİDEN UÇAKTA NAMAZ VAKİTLERİNİN TESPİT EDİLMESİ

Şekil 20 Batıya doğru yapılan uçuşlardaki istikamete genel bakış

4.1.1 AKŞAM NAMAZI VE İFTAR VAKTİNİN TESPİTİ

Şekil 21Akşam namazı,iftar vaktinin uçağın sağ-sol pencerelerinden tespiti

Batı istikametinde (270 derece) şekil 20’deki gibi uçarken akşam namazı veya iftar vakitlerini tespit edebilmek için, uçağın sol veya sağ tarafındaki pencerelerini kullanabiliriz. Bu vakitler, uçağın sağ ya da sol tarafındaki pencerelerinden baktığımızda, uçağın gidiş istikametine doğru yani ön tarafına doğru şekil 21 ve 22’deki gibi kızıllığı görmemiz ile başlar.

Şekil 22 Akşam kızıllığının uçağa göre konumu

Dikkat edilmesi gereken önemli husus, akşam namazı- iftar esnasında oluşan kızıllığın, şekillerde görüldüğü üzere,uçağın ön taraflarına doğru bakıldığında görülebileceğidir.Yalnızca yan pencereden bakılırsa, aydınlık değil karanlık görülecektir.

Bu vakit ile ilgili diğer görseller aşağıdaki gibidir:

Resim 8 Şafak kızıllığı

4.1.3 SABAH NAMAZI VE İMSAK VATİNİN TESPİTİ

 

Şekil 23 Sabah namazı,imsak vaktinin uçağın sol-sağ pencerelerinden tespiti

Batı istikametinde (270 derece) şekil 20’deki gibi uçarken bu vakitleri tespit edebilmek için, uçağın sağ ya da sol tarafındaki pencerelerini kullanabiliriz. Bu vakitler uçağın sol ya da sağ tarafındaki pencerelerinden arka tarafına doğru bakıldığında, şekil 23 ve24’deki gibi kızıllığın oluşması ile başlar ve güneş doğuncaya kadar devam eder.

Şekil 24 Sabah fecr kızıllığının uçağa göre konumu

Dikkat edilmesi gereken önemli husus, sabah namazı imsak esnasında oluşan kızıllığın, şekillerde görüldüğü üzere, uçağın arka taraflarına doğru bakılarak görülebileceğidir.Yalnızca yan pencereden bakılırsa, kızıllık değil karanlık görülecektir.

 

Alper GÖKÇE

Kaptan Pilot